S_UraniborgOgStjærneborg

U R A N I B O R G

3

æ r e t h a m , f o r a t h a n i R o k a n d y r k e V i d e n s k a b e n , o g o m s i n e I n s t r u m e n t e r o g L a b o r a t o r i e r , d e r f a a r P l a d s i H u s e t . E n d e l i g , d e n 4.N o v b r . 1580, k a n h a n m e l d e D r. T h a d d æ u s H a j e k i N ü r n b e r g , K e j s e r R u d o l f IF s L i v læ g e , a t n u e r d e t u d m æ r k e d e H u s , U r a n i a s Bo lig , fæ r d i g t . I d e n k o m m e n d e U g e h a a b e r h a n a t k u n n e f ly tte i n d . H a n h a r a l t s a a i n d t i l d a h a f t e n f o r e l ø b i g B o lig p a a Ø e n . M e n f ø r s t d e n 12. Ok t. n æ s t e A a r s k r e v h a n til M a t h e m a t i k e r e n B a r t h o l o m æ u s S c u l t e t u s , a t h a n » n u e n d e li g « h a v d e f u l d f ø r t U r a n i b o r g . De t v il vel sige, a t f ø r s t n u v a r o g s a a d e t I n d v e n d i g e fæ r d ig t. D e r e r i n t e t m æ r k e l i g t i, a t O p f ø r e l s e n a f U r a n i b o r g h a r s t r a k t s ig o v e r e n A a r r æ k k e , s k ø n t T y g e s i k k e r t h a r v æ r e t e n u t a a lm o d i g B y g h e r r e ; h a n k l a g e r fle r e G a n g e o v e r , a t B y g g e r i e t s t jæ l e r T i d fr a h a n s v i d e n s k a b e l i g e A r b e j d e . M e n M a t e r ia l ie r , A r b e j d s k r a f t og P e n g e m i d ­ l e r v a r b e g r æ n s e t . D e t v i l d e t v æ r t im o d e f te r D a t i d e n s B y g g e f o r h o l d v æ r e t m æ r k e l i g t , o m S l o t t e t v a r b l e v e t fæ r d i g t p a a k o r t e r e T id . D e t to g e n f em - s e k s A a r f o r E i l e r G r u b b e a t b y g g e L y s t r n p v e d F a k s e , o g B y g ­ n i n g e n og I n d r e t n i n g e n a f N a k k e b ø l l e p a a F y n s t r a k t e s ig o v e r en S n e s Aa r. O g s a a et a n d e t , et k l a g e n d e E k k o h a r O p f ø r e l s e n a f

U r a n i b o r g k a l d t f r em . U n d e r T r y k k e t a f d e t u s æ d v a n l i g e A r ­ b e j d e , m e n s T y g e b y g g e d e p a a H v e n , b e g y n d t e B ø n d e r n e i L a n d s b y e n T u n a a t fly tte b o r t fra Ø e n . M en K o n g e n f o r b ø d d e m d e t (10. A p r il 1578) m e d d e n g o d e M o t i v e r i n g , a t n a a r n o g l e d r o g b o r t , v i l d e B e s v æ r i n g e n b l i v e e n d n u h a a r d e r e f o r d e t i l b a g e b l e v n e . R e t t e d e d e s ig i k k e e f te r F o r b u d e t , m a a t t e T y g e u d e n N a a d e s tra f fe d em . T o A a r s e n e r e k l a g e d e d e o v e r , a t d e b e s v æ r e d e s m e d u s æ d v a n l i g og u l i d e l i g Æ g t o g A r b e j d e og o g s a a f o r u r e t t e d e s p a a a n d e n M a a d e . M e n U n d e r s ø g e l s e n g a v i k k e B ø n d e r n e M e d h o l d . S e n e r e h e n s k a l T y g e , n a a r B ø n ­ d e r n e v a r g e n s t r i d i g e , e f te r s in D v æ r g s R a a d h a v e m i l d n e t d em v e d a t b e v æ r t e d em ri g e l i g t m e d s t æ r k t Ø l.2 S om D a t i d e n s S t o r m æ n d m a a T y g e B r a h e h a v e e l s k e t a t b y g g e . T h i h a n o g h a n s S t a n d s f æ l l e r v a r A r v t a g e r e a f d e t m i d d e l a l d e r l i g e H i e r a r k i s k u n s t n e r i s k e K u l t u r . M e n i M o d ­ s æ t n i n g til d e fleste S am t i d i g e h e r i L a n d e t s ø g te h a n et t e o r e ­ t i s k G r u n d l a g f o r A r k i t e k t u r e n . Om E f t e r a a r e t 1574 h a v d e h a n , e f te r K o n g e n s O p f o r d r i n g , p a a U n i v e r s i t e t e t h o l d t e n R æ k k e m a t e m a t i s k e F o r e l æ s n i n g e r f o r u n g e A d e l sm æ n d . I d e t b e - a a n d e d e I n d l e d n i n g s f o r e d r a g — s om a l e n e e r b e v a r e t — n æ v n e r h a n b l a n d t d e F a g , d e r h ø r e r i n d u n d e r G e o m e t r i e n , u d t r y k k e l i g A r k i t e k t u r e n . D e n n e T a n k e h a r h a n fra V i t r u - v i u s , d e n o l d r o m e r s k e A r k i t e k t u r s k r i b e n t , h v i s V æ r k , Ti B ø g e r om A r k i t e k t u r , b e u n d r e d e s s a a h ø j t a f S am t i d e n . S t r a k s i f ø r s t e K a p it e l f o r l a n g e r V i t r u v i u s u d t r y k k e l i g a f B y g m e s t r e n e , a t d e — f o r u d e n a t k u n n e s k r i v e f o r sig og t e g n e — sk a l v æ r e k y n d i g e i G e om e t r i , n a v n l i g f o r at d e k a n g ø r e B y g n i n g s ­

Fig. 3. Uraniborg. Efter Astr. inst. mech.

p l a n e r . T y g e B r a h e v a r n a t u r l i g v i s , s om h e l e d e n l æ r d e S am t i d , f o r t r o l i g m e d V i t r u v i u s , d e r i sit V æ r k h a r et P a r a s t r o n o m i s k e K a p it l e r . I s it B r e v om H v e n til D u p r é a n f ø r e r T y g e d e n l a t i n s k e F o r f a t t e r e f te r H u ­ k o m m e l s e n . Og n a a r h a n i s it U n i v e r s i t e t s f o r e d r a g b l a n d t d e F a g , d e r e r g r u n d l a g t e p a a G e om e t r i e n , u m i d ­ d e l b a r t e f te r A r k i t e k t u r e n n æ v n e r V a n d b y g n i n g s k u n s t e n , h a r h a n vel a t t e r e r i n d r e t V i t r u v i u s . T h i e f te r d e s y v f ø r s t e B ø g e r o m A r k i t e k t u r f ø lg e r h o s V i t r u v i u s e n B o g om V a n d b y g n i n g s k u n s t . D e t v a r T y g e s V e n H a n s D u p r é — h v i s ti d li g e D ø d g ik h a m n æ r til H jæ r t e — d e r h a v d e o p f o r d r e t h a m til a t b y g g e H u s e t p a a H v e n h e l t f o r s k e l li g t fra d e t A lm i n d e l i g e fa vulgaribus differentem). I s i n t i d li g e U n g d o m h a v d e T y g e l e v e t o v e r h a l v a n d e t A a r i A u g s b u r g , d e n rig e , b l o m s t r e n d e H a n d e l s b y , h v o r n o r d i s k og i t a l i e n s k k u n s t n e r i s k K u l t u r b r ø d e s og f o r e n e d e s , d e n By , s om M ic h e l d e M o n t a i g n e r e g n e d e fo r d e n s m u k k e s t e i T y s k l a n d . S e n e r e (1575) g e n s a a h a n B y e n . M en i e n d n u h ø j e r e G r a d v a r B a s e l h a n s Y n d - l i n g s b y , H o l b e i n s o g E r a s m u s ’ By , m e d s it a f Æ n e a s S y lv i u s 1460 g r u n d l a g t e U n i v e r s i t e t et e u r o p æ i s k K u l ­ t u r c e n t r u m T y g e n æ v n e r d e t t e u d t r y k k e l i g s om e n a f H o v e d g r u n d e n e til, a t h a n h a v d e u d s e t sig B y e n til sit f r em t i d i g e O p h o l d s s t e d . H e r f r a f o r e t o g h a n , om E f t e r a a r e t 1575 , e n k o r t U d f lu g t til N o r d i t a l i e n . H a n b e r ø r e r d e t t e s e lv to G a n g e . D e r im o d s k r i v e r h a n s f r a n s k e B i o g r a f fra 17. A a r h u n d r e d e , P i e r r e G a s s e n d , n o g e t u d f ø r l i g e r e d e r o m . H a n g j o r d e fra S c h w e i z e n A f s t i k k e r i n d i d e t v e n e t i a n s k e O m r a a d e o g o p h o l d t

Made with