S_FørOgNu_1917

1748 h a n u d f y l d t e R o l l e r a f a n d e n o g t r e d j e R a n g i d e t H o l - b e r g ’ s k e R e p e r t o i r e . D e s u d e n v a r h a n T h e a t r e t s f ø r s t e I n s p e k t ø r . H a n v a r i k k e f r i f o r a t s ø g e G a l l e r i e t s B i f a l d v e d s t æ r k G r i m a c e r i n g o g O v e r d r i v e l s e i s i n e V i r k e m i d l e r o g a d s k i l t e s i g d e r v e d i h ø j G r a d f r a d e f o r t r i n l i g e K u n s t n e r e , v i o v e n f o r h a r n æ v n t . H a n o v e r l e v e d e d e m A l l e , o g R a h b e k , d e r s a a h a m p a a h a n s æ l d r e D a g e , g i v e r h a m a l l i g e v e l d e t E f t e r m æ l e , a t „ h a n s e n t v i l o p n a a s e n d s i g e o v e r g a a s i d e s t ø j e n d e G a m l e s R o l l e f a g “ , o g g a n s k e s p e c i e l t m i n d e s h a n i v a r m e O r d h a n s J e p p e i „ E r a s m u s M o n t a n u s “ , e n R o l l e , d e r n u t i l d a g s e r b l e v e n s p i l l e t u m a a d e l i g t a r v e l i g t o g d o g r u m m e r s a a m e g e n æ g t e M e n n e s k e l i g h e d . U n d e r O m t a l e n a f Ø r s t e d s J e p p e i „ E r a s m u s “ t a l e r R a h ­ b e k n a v n l i g m e d R o s o m d e t u d m æ r k e d e U d t r y k , S k u e ­ s p i l l e r e n h a v d e f u n d e t f o r d e n f a d e r l i g e G l æ d e o g S t o l t h e d , d a h a n s l æ r d e S ø n v e n t e s f r a K j ø b e n h a v n h j e m p a a B j e r g e t . - B r o d r e n e Ø r s t e d v a r a f ( K r i s t o f f e r Ø r s t e d s S l æ g t . — Christian Lehmannsen Printzlau, f . 1 7 1 5 , a f g . 1 7 8 0 , f s/4 1 8 0 2 . E f t e r a t v o n Q v o t e n h a v d e s e t s i g n ø d s a g e t t i l a t o p h ø r e m e d s i n e F o r e s t i l l i n g e r , t o g h a n p a a n y f a t p a a s i n g a m l e N æ r i n g s v e j , a t k u r e r e T æ n d e r , s æ l g e B r o k b a a n d o g u d l e j e M a s k e r a d e d r a g t e r , o g s a m t i d i g s ø g t e T h e a t e r d i r e k t i o n e n P e r s o n a l e , d e l s f r a v o n Q v o t e n s o p l ø s t e S e l s k a b , d e l s g e n ­ n e m o f f e n t l i g I n d b y d e l s e i A v i s e r n e . F r a v o n Q v o t e n s T r u p f i k m a n s a a l e d e s b l . a . J o m f r u v o n M a n d e r n , h v e m v i s e n e r e s k a l o m t a l e , o g h v i s E n g a g e ­ m e n t o g s a a h a v d e H o r t u l a n s o g C l e m e n t i n s t i l F ø l g e — e t P u n k t , h v o r o m i m i d l e r t i d d e T h e a t e r k y n d i g e i k k e e r h e l t e n i g e . D e r i m o d e r d e t s i k k e r t , a t m a n g e n n e m d e n o f f e n t l i g e I n d b y d e l s e b l . a . e r h v e r v e d e S t u d e n t P r i n t z l a u , d e r d o g „ f o r m e d e l s t h a n s U d t a l e i k k e v a r v e l s k i k k e t t i l a t v æ r e A c t e u r “ . H a n b l e v T h e a t r e t s f ø r s t e R e g i s s ø r o g G a r d e r o ­ b e f o r v a l t e r o g d ø d e f ø r s t 1 8 0 2 , 8 7 A a r g i . , s o m d e n s i d s t - l e v e n d e a f d e t P e r s o n a l e , d e r h a v d e g r u n d l a g t V æ r k e t u n ­ d e r H o l b e r g s Ø j n e . H a n s S ø n o g S ø n n e s ø n n e r v a r i n d t i l 1 8 3 2 T h e a t r e t s H o v e d k a s s e r e r e , o g h a n s S ø n n e s ø n s s ø n v a r d e n f o r s i n S k ø n h e d b e u n d r e d e S k u e s p i l l e r P r i n t z l a u , s o m d e b u t e r e d e 1 8 3 3 . — Hans Frederik Biostrup, a f g . 18/s 1 7 5 3 . B i o s t r u p b l e v l i g e s o m P r i n t z l a u k n y t t e t t i l d e n d a n s k e S k u e p l a d s g e n n e m O p r a a b e t i A v i s e r n e o g v i s t e s i g a t v æ r e a f s a m m e r i n g e k u n s t n e r i s k e K v a l i t e t s o m d e n n e . H a n o p n a a e d e k u n a t f a a t i l d e l t h e l t b e t y d n i n g s l ø s e R o l l e r , s o m h a n e n d d a s k i l t e s i g h ø j s t m a a d e l i g t f r a . — Hacksen. M e d d e n n e S k u e s p i l l e r v a r T r e k l ø v e r e t — P r i n t z l a u , B i o s t r u p , H a c k s e n — f u l d t a l l i g t . S o m d e t o a n d r e v a r o g s a a H a c k s e n e r h v e r v e t f o r T h e a t r e t g e n n e m e t B l a d ­ a v e r t i s s e m e n t , o g s o m K u n s t n e r v a r h a n l i g e s a a u m u l i g , m e d e n s h a n s o m T h e a t r e t s f ø r s t e S u f f l ø r b l e v t i l m e r e p o s i t i v N y t t e . — Jfr. Caroline Amalie Thielo, f . V 3 1 7 3 5 , s i d s t e O p t r . 30/ i 1 7 5 4 , t 7 a 1 7 5 4 . I v o r t T h e a t e r s g a m l e A n n a l e r l y s e r C a r o l i n e T h i e l o ’ s N a v n m e d e n s t æ r k G l a n s . D e t v a r t i l d e l s p a a h e n d e s u n g e o g u u d v i k l e d e , m e n u m i s k e n d e l i g e T a l e n t , a t h e n d e s F a d e r , T h e a t r e t s o p r i n d e ­ l i g e P r i v i l i g i e h a v e r , h a v d e g r u n d e t s i n e F r e m t i d s p l a n e r . M e n h u n n a a e d e f ø r s t f r e m p a a S c e n e n , e f t e r a t d e n s L e ­ d e l s e v a r s l u p p e n h a m a f h æ n d e . V e d T h e a t r e t s A a b n i n g s - f e s t h a v d e h u n i „ D e t r e R i v a l e r “ s i n f ø r s t e D e b u t . H u n v a r d e n g a n g k u n o m k r i n g s i t f j o r t e n d e A a r o g b a a d e a a n d e l i g t o g l e g e m l i g t g a n s k e e t B a r n . M e n h e n d e s y d r e , h ø j s t p i k a n t e S k ø n h e d o g h e n d e s i n d r e , u a l m i n d e l i g r i g e E v n e r u d v i k l e d e s o v e i ' r a s k e n d e h u r t i g t , o g l i g e s a a h u r t i g t v a n d t h u n P u b l i k u m s B e u n d r i n g o g Y n d e s t . A l e n e v e d s i n F r e m t r æ d e n b l e v e n h v e r m a n d l i g T i l s k u e r h e n d e s T i l b e d e r . O g a l t f o r v i l l i g t g a ,v h u n s i g m e d s it f y r i g e S i n d h e n i d e l e t e r h v e r v e d e T r i u m f e r s R u s , s a a a t d e t s v i r r e d e m e d R y g t e r g e n n e m B y e n o m h e n d e s K æ r ­ l i g h e d s e v e n t y r . O g D a t i d e n s K ø b e n h a v n , d e r e l l e r s v a r s t r e n g n o k i s i n e m o r a l s k e F o r d r i n g e r t i l N æ s t e n , t i l g a v h e n d e . S a a s t æ r k v a r d e n F o r t r y l l e l s e , h u n ø v e d e o v e r G e m y t t e r n e . D e t v a r d e r f o r m e d S o r g , m a n o m A f t e n e n d e n 5 . F e b r . 1 7 5 4 i T h e a t r e t m o d t o g d e t s e n s a t i o n e l l e B u d s k a b o m h e n ­ d e s u v e n t e d e o g p l u d s e l i g e D ø d . F o r k n a p e n U g e s i d e n , h a v d e m a n b e u n d r e t h e n d e p a a S c e n e n i h e n d e s G l a n s r o l l e s o m S o p h r o n i a i „ L i v e t e r e n D r ø m “ , o g e n a f d e n æ r m e s t f o r e g a a e n d e D a g e v a r h u n b l e v e n s e t s u n d o g s k ø n p a a B y e n s P r o m e n a d e r ! O g n u v a r h u n , i k k e n i t t e n A a r g a m ­ m e l , u b a r m h j e r t i g t b l e v e t r e v e t b o r t l i g e v e d B e g y n d e ls e n a f e n K u n s t n e r b a n e , d e r t e g n e d e t i l a t b l i v e g l i m r e n d e . S æ l s o m m e O m s t æ n d i g h e d e r s t o d i F o r b i n d e l s e m e d d e n f o r g u d e d e S k u e s p i l l e r i n d e s b r a t t e D ø d . R y g t e t f o r t a l t e , a t h u n h a v d e i n d g a a e t e t l e t s i n d i g t V æ d d e m a a l m e d e n e n - i n d e . F o r a t b e v i s e d e n M a g t , h u n b e s a d o v e r s i n E l s k e r , d e n r u s s i s k e M i n i s t e r , B a r o n K o r f f , s k u l d e h u n i h a n s F o r ­ e l s k e l s e s R u s f a a h a m t i l a t r ø b e n o g l e a f F r i m u r e r i e t s H e m m e l i g h e d e r . H u n v a n d t V æ d d e m a a l e t , o g i u n g d o m ­ m e l i g t O v e r m o d i n d v i e d e h u n B a r o n e n i A f f æ r e n o g f o r ­ t a l t e h a m , a t h u n h a v d e l a d e t H e m m e l i g h e d e n g a a v i d e r e t i l V e n i n d e n ,

1748 m e g e t p a a , a t h a n e r s t u n d e s l ø s . H ø r e n g a n g — g a a o p i I K a m m e r e t o g f a a R e n t e s k r i v e r A . i T a l e ! “ ( d e m e n t i n f u l g t e H o l b e r g s g o d e R a a d , o g d a h a n p a a d e n n æ s t e P r ø v e t a n k e l ø s t o g i v r i g t b e g y n d t e a t k a s t e s i n S l o b r o k f r a d e n e n e S i d e t i l d e n a n d e n o g g e n g a v d e m a n g e S m a a t r æ k , h a n h a v d e a f l u r e t R e n t e s k r i v e r e n , s a g d e H o l ­ b e r g r o l i g : „ D e t e r g o d t , M o n s i e u r C l e m e n t i n — n u e r h a n g o d ! “ H a n b l e v e n b e t y d e l i g K u n s t n e r . V e d s i d e n a f V i e l - g e s c h r e i n æ v n e s H a r p a g o n i M o l i é r e s „ D e n G e r r i g e “ , s o m h a n s M e s t e r s t y k k e r i F r e m s t i l l i n g e n a f K a r a k t e r r o l l e r , e n d v i d e r e A r g a n i „ D e n i n d b i l d t S y g e “ , A r g a n t e i „ S c a - p i n s S k a l k e s t y k k e r “ , a l l e J e r o n i m u s ’ e r n e , C o r f i t z , U l y s s e s o g T r a d i ­ t i o n o g h a r h o l d t s i g f r i s k e l i g e t i l v o r e D a g e s O p f ø r e l s e r . H a n t r æ n g t e i n d t i l B u n d e n a f h v e r e n e s t e , s e l v d e n m i n d ­ s t e , a f s i n e R o l l e r , u d t ø m t e a l l e d e n s M u l i g h e d e r o g f r e m ­ b r a g t e d e r v e d æ g t e o g l e v e n d e M e n n e s k e b i l l e d e r . H a n s G e n i v a r f r o d i g t , o g n a a r v i o v e n f o r s a m m e n s t i l l e d e L o n d e - m a n n s o g C h r i s t e n N i e m a n n R o s e n k i l d e s K u n s t n e r f y s i o g ­ n o m i e r , k a n m a n f o r ( d e m e n t i n s V e d k o m m e n d e s i k k e r t f a s t s l a a , a t h a n i s i n s c e n i s k e P e r s o n l i g h e d h a r h a f t m a n g e T r æ k t i l f æ l l e s m e d d e n s e n e r e u f o r l i g n e l i g e H o l b e r g f r e m - s t i l l e r L u d v i g P h i s t e r . H a n s A n s i g t v a r l i g e s a a l e t b e v æ g e ­ l i g t o g o m s k i f t e l i g t s o m P h i s t e r s , l i g e s o m d e n n e h a v d e h a n O r g a n e t i s i n f u l d k o m n e s t e M a g t , o g h a n s P r o n u c i a t i o n v a r i s i n T y d e l i g h e d e t U d t r y k f o r d e n m i n u t i ø s e P r æ c i s i o n o g K o r r e k t h e d , s o m o g s a a p r æ g e d e P h i s t e r s K u n s t . O g l i g e s o m d e n n e u d m æ r k e d e C l e m e n t i n s i g v e d s i n s t æ r k e O r d e n s a n s i d e t d a g l i g e L i v o g v e d a l d r i g a t g ø r e s i g g e ­ m e n v e d a t s t r e j f e o m k r i n g p a a B y e n s V i n s t u e r . V e d s i n D ø d b l e v C l e m e n t i n s a v n e t o g b e g r æ d t i k k e b l o t s o m d e n s t o r e K u n s t n e r , m e n t i l l i g e s o m T h e a t e r p e r - s o n a l e t s a l v o r l i g s t e o g m e s t p l i g t o p f y l d e n d e M e d l e m , d e r v e d s i t l y s e n d e E x e m p e l h a v d e v æ r e t e t M ø n s t e r f o r d e n o p v o x e n d e S k u e s p i l l e r s l æ g t . D e s v æ r r e k e n d e r v i i n t e t P o r t r æ t a f h a m . — Marcus Ulsøe Hortulan, f . 1 7 2 2 , a f g . 1 7 7 9 , f ,2/i 1 7 8 8 . S o m d e o v e n f o r o m t a l t e A k t ø r e r v a r o g s a a H o r t u l a n a k a d e m i s k B o r g e r , f ø r h a n m e l d t e s i g v e d T h e a t r e t . D e t e r m æ r k e l i g t , h v o r l e d e s p a a d e t t e P u n k t d e g a m l e T i d e r m ø d e s m e d N u t i d e n , h v o r e n m e g e t s t o r D e l a f T h e a t r e t s K u n s t n e r e h a r f r e k v e n t e r e t U n i v e r s i t e t e t , f ø r d e b l i v e r T l m l i a s T j e n e r e . V e d v o n Q v o t e n s T h e a t e r k o m m e r H o r t u l a n s t r a x t i l a t i n d t a g e e n f r e m t r æ d e n d e P l a d s o g h a r d e r e f t e r a l S a n d ­ s y n l i g h e d b l . a . f r e m s t i l l e t J e p p e . O g l i g e s a a h u r t i g t g ø r h a n s i g g æ l d e n d e i d e d a n s k e A k t ø r e r s T r u p , i h v i l k e n h a n o p t a g e s , d a v o n Q v o t e n s S e l s k a b o p l ø s e s . H o r t u l a n v a r e n y p p e r l i g D i a l e k t s k u e s p i l l e r , o g e n d n u i d e n f ø r s t e S æ s o n s p i l l e r h a n m e d G l a n s A r v s R o l l e b a a d e i „ M a s k e ­ r a d e n “ o g „ J u l e s t u e n “ , o g i d e n p a a f ø l g e n d e S æ s o n o v e r ­ t a g e r h a n J e p p e , s o m h a n e f t e r a l l e s a m t i d i g e U d s a g n s k a l h a v e f r e m s t i l l e t m e d M e s t e r s k a b , m e n m æ r k e l i g t n o k — p a a J y s k . I V i r k e l i g h e d e n h a r h a n Æ r e n a f a t h a v e s k a b t A r v - T y p e n p a a H o l b e r g s S k u e p l a d s . H a n m e d b r a g t e t i l d e n n e R o l l e u d m æ r k e d e B e t i n g e l s e r i s i n e g r o v t s k a a r n e A n s i g t s ­ t r æ k o g s i n l a v s t a m m e d e , k r a f t i g e F i g u r o g i d e n g l i m ­ r e n d e D i a l e k t f æ r d i g h e d , d e r e r e n s a a v æ s e n t l i g B e t i n g e l s e , f o r , a t I l l u s i o n e n i k k e s k a l f o r t a b e s . N a a r m a n v e d , h v o r u d m æ r k e t e n F r e m s t i l l e r h a n v a r a f A r v o g J e p p e o g m a n g e a n d r e b u r l é s k e F i g u r e r o g s a a u d e n f o r d e t h o l b e r g - s k e R e p e r t o i r e , m a a m a n d e s m e r e b e u n d r e , a t h a n p a a s a m m e T i d f o r m a a e d e a t h æ v d e s i g e n f r e m t r æ d e n d e P l a d s i k k e b l o t i d e t a l v o r l i g e S k u e s p i l , m e n e n d o g s a a . i T r a g e d i e n . H a n a n s a a s e n d v i d e r e f o r a t v æ r e T h e a t r e t s k y n d i g s t e V e r s f r e m s i g e r , h v i l k e t p a a d e T i d e r b e t ø d a d s k i l l i g t m e r e e n d n u t i l d a g s . „ H a n i k k e b l o t s k a n d e r e r , m e n v i r k e l i g d e k l a m e r e r “ , s i g e r K r i t i k e r e n R o s e n s t a n d G o i s k e , e n R o s , d e r b e t y d e r , a t h a n h o l d t s i g n æ r m e r e t i l S a n d h e d e n o g N a t u r e n , e n d m a n e l l e r s d e n G a n g h a v d e f o r S k i k , s a a s n a r t d e t g j a l d t a t t o l k e F ø l e l s e r i b u n d e n S t i l . N a a r u n d t a g e s E l s k e r r o l l e r n e , s p æ n d t e H o r t u l a n s R e p e r ­ t o i r e o v e r a l l e T h e a t r e t s f o r s k e l l i g e F a g , — m e n h a n s S p e c i a l i t e t v a r d o g d e g a m l e M æ n d , o g h v o r h a n k u n d e k o m m e t i l a t f r e m s t i l l e e n a f d i s s e i F o r e n i n g m e d C l e ­ m e n t i n , s k a l S a m m e n s p i l l e t h a v e f r e m b r a g t e n f u l d k o m m e n k u n s t n e r i s k N y d e l s e . E n d n u i s i n K u l m i n a t i o n s o m K u n s t n e r a n s ø g t e h a n o m s i n A f s k e d , o g t i l h a n s Æ r e o g I n d t æ g t g a v T h e a t r e t e n F o r e s t i l l i n g , v e d h v i l k e n K o n g e h u s e t v a r t i l s t e d e . „ P a a ­ k l æ d t e n p è r e n o b l e “ , h e d d e r d e t , „ t o g H o r t u l a n , e f t e r 3 1 A a r s T j e n e s t e , A f s k e d m e d d e h ø j e H e r s k a b e r , T h e a t r e t o g P u b l i k u m “ . — Christoffer Hartmann Ørsted, f . 2/s 1 7 2 1 , s i d s t e O p t r . u /s 1 7 8 7 , t 29/io 1 7 8 7 . O g s a a C h r i s t o f f e r Ø r s t e d v a r S t u d e n t o g k o m s o m s e x - o g t y v e a a r i g u n g M a n d t i l T h e a t r e t i L æ d e r s t r æ d e . H a n s V i r k s o m h e d f a l d t v æ s e n t l i g i d e t k o m i s k e R e p e r t o i r e , t i l h v i l k e t h a n h e n v i s t e s v e d s i n t æ t s l u t t e d e , u n d e r s æ t s i g e F i g u r o g s i n e s t o r e , f y l d i g e A n s i g t s t r æ k . B ø n d e r , S k æ n k e ­ v æ r t e r o g s n u r r i g e S p i d s b o r g e r e v a r h a n s s c e n i s k e D o m æ n e . N o g e n f r e m t r æ d e n d e S t i l l i n g o p n a a e d e h a n a l d r i g , m e n H e r m a n v o n B r e m e n o g H e r e a n d r e H o l b e r g f i g u r e r . M a n g e T r æ k f r a O l e m e n t i n s O p f i n d e l s e e r b l e v e n

88

Made with