HistoriskeMeddelelserOmKøbenhavn_1991 h5

Anmeldelser

N is N is s e n : K ø b e n h a v n s B y b y g n in g 1500-1856. V isio n e r. P la n e r. F o rfa ld . A r k i ­ tektens f o r la g 1989. 8 3 s. kr. 190,-

A r k it e k t N is N is s e n , d e r e r l æ r e r v e d A r k it e k ts k o le n ¿ K ø b e n h a v n , h a r s k r e v e t e n lille s p æ n d e n d e b o g o m K ø b e n h a v n s b y p la n m æ s s ig e u d v ik lin g . D e t e r ik k e h a n s h e n s ig t a t o v e r flø d ig g ø r e d e t f r e m r a g e n d e h o v e d v æ r k p å o m r å d e t . » K ø b e n h a v n f r a B is p e t id til B o r g e r tid , b y p la n m æ s s ig u d v ik lin g til 1 8 4 0 « , d e r b le v u d g iv e t a f S t a d s in g e n iø r e n s D i r e k t o r a t i 1 9 4 7 . N is N is s e n s m å l e r d e r im o d a t a f s lø r e h v ilk e f u n d a m e n t a le b y p la n m æ s s ig e p r in c ip p e r , d e r lå til g r u n d f o r d e e n k e lt e b e s lu t n in g e r o m b y e n s u d v id e ls e r . B e s l u t n i n g s t a g e r n e , h v a d e n t e n d e t v a r b y e n s s ty r e , k o n g e n e lle r m ilitæ r e t, h a r jo d e s v æ r r e a ld r ig s e lv f o r t a l t o m d e r e s i d e a le r f o r b y p la n læ g n in g , s å N is N is s e n m å b r u g e d e n m e t o d e , a t h a n u d f r a o b s e r v a t io n e r a f d e f a k tis k u d f ø r te a n læ g p r ø v e r a t s l u t t e tilb a g e til d e id é e r, s o m m å h a v e lig g e t b a g d e t h e le . E n h jæ lp t il a t u d f in d e d is s e id é e r h a r h a n s å y d e r lig e r e i s a m t id e n s e u r o p æ is k e l i t t e r a t u r o m b y p la n læ g n in g o g s t u d ie r i e n d n u e k s is t e r e n d e b y e r. F o r f a t t e r e n h a r s o m g r u n d la g f o r s in e e m p ir is k e s t u d ie r h a f t e t g a n s k e g o d t a r b e jd s m a t e r i a l e , n e m lig d e t k o r t o v e r K ø b e n h a v n in d e n f o r d e g a m le v o ld e i 1 8 6 0 , s o m S t a d s k o n d u k t ø r e n s D i r e k t o r a t u d g a v i 1 9 4 8 . P å d e t t e g r u n d la g h a r N is N is s e n g jo r t é n v ir k e lig b e ty d n in g s f u ld ia g tta g e ls e , n e m lig a t fo r læ n g e ls e n a f C h r is t ia n s h a v n s v o ld s y s te m m o d s y d o m k r in g 1 6 6 8 o g m o d n o r d f r a A m a g e r ­ p o r t til N y h o lm m e lle m 1 6 8 5 o g 1 6 9 2 b le v a n la g t e f t e r to k o n c e n t r is k e c ir k e lb u e r m e d c e n t r u m i e t p u n k t p å S a n k t A n n æ P la d s lig e u d f o r G a r n is o n s k ir k e . E n d v id e r e k a n f o r f a t t e r e n o v e r b e v is e n d e a r g u m e n t e r e fo r, a t m å le e n h e d e n v a r 8 0 r o d e r å 6 g a m le s jæ l l a n d s k e a le n å 0 ,6 2 m . D e t k a n n æ p p e v æ r e n o g e t tilf æ ld e , a t d e t t e c e n t r u m lig g e r p r æ c i s 8 0 r o d e r f r a s å v e l r y t t e r s t a t u e n a f C h r is t ia n 5 . p å K o n g e n s N y to r v s o m F r e d e r ik 5 .s s t a t u e p å A m a lie n b o r g (s o m d e r d o g ik k e v a r n o g e n , d e r h a v d e t æ n k t p å , d a C h r is tia n s h a v n s v o ld b le v a n la g t ) . D e n n e o b s e r v a t io n m å s ig e s a t v æ r e e t b e ty d e lig t b id r a g til v o r f o r s t å e ls e a f K ø b e n h a v n s u d v ik lin g u n d e r d e n æ ld r e e n e v æ ld e . S o m a n m e ld e r e r je g v æ s e n t ­ lig m e r e k r it is k o v e r f o r N is N is s e n s t ils v a r e n d e f o r s ø g p å a t r e k o n s t r u e r e e n » H e lh e d s p la n f o r K ø b e n h a v n 1 5 1 0 - 1 6 2 6 « . D e r e r f a k tis k s å f å f a s t e h o ld e p u n k te r i f o r f a t t e r e n s a r g u m e n t a t io n , a t h a n s t e o r i (g e n g iv e t p å h e le 2 n æ r m e s t id e n ti­ s k e k o r t s. 2 4 o g 3 0 ) o m e k s is t e n s e n a f e n o v e r o r d n e t p la n læ g n in g f o r 1 5 0 0 - t a l- l e t s K ø b e n h a v n b a s e r e t p å k o n c e n t r i s k e c i r k l e r m e d e t c e n t r u m i b a r o n B o lt e n s g å r d i G o t h e r s g a d e , o g h v o r i H e llig å n d s k ir k e n s t å r n s p ille r e n v ig tig r o lle , m å k a r a k t e r i s e r e s s o m e n i n t e r e s s a n t m e n ik k e tils tr æ k k e lig u n d e r b y g g e t te o r i. D a t a l l e t 8 0 r o d e r s p ille r e n s å v ig tig r o lle i d e n n e m o d e l, k a n d e t v ir k e lig u n d r e , a t N is N is s e n ik k e h a r g jo r t o p m æ r k s o m p å , a t d e r f a k t is k e r 8 0 r o d e r m e lle m H e llig å n d s k ir k e n o g s å v e l N ik o la j k ir k e s o m V o r F r u e k ir k e o g s a n d e lig o g s å 8 0 r o d e r m e lle m V o r F r u e o g S k t. K le m e n s . F o r f a t t e r e n h a r a b s o lu t in g e n h ø je t a n k e r o m C h r is tia n 4 . s o m b y p la n læ g g e r . H a n k r i t i s e r e r s t æ r k t k o n g e n f o r a t h a v e f o r s ø m t b e f æ s t n in g e n m e lle m S l o t s ­ h o lm e n o g C h r is t ia n s h a v n o g h æ v d e r , a t C h r is t ia n 4 . e f t e r lo d s ig e t u fu ld e n d t b y g v æ r k , » s o m k u n n e h a v e f å e t k a t a s t r o f a l e fø lg e r f o r b y e n o g la n d e t v e d b e le jr in g e n i 1 6 5 9 « . D e r im o d e r d e r m a n g e r o s e n d e o r d t il A x e l U r u p o g H e n r ik R iis e f o r d e r e s s t o r e g e o m e t r is k e b y p la n e r , o g o g s å p la n læ g n in g e n a f H o lm e n o g F r e d e r ik s s t a d e n e f t e r 1 7 4 0 b e r ø m m e s . 169

Made with